Panigiri op Samos

Een korte handgeschreven uitnodiging op de deur van het restaurant van de eigenaresse van ons appartementencomplex. Panigiri 20.00 uur aan de boulevard van Agios Konstantinos.

Lang zoeken hoefden we niet, aan het einde van de boulevard, waar de vissersboten kalm dobberden op het water, stonden verkopers van allerhande plezier vergrotende snuisterijen als ballonnen en fluoriderende voorwerpen en was er een gestage toestroom van mensen. We gingen een trap op, naar wat het leek een groot plein bij een reusachtig gebouw, dat wij bij licht een volgende keer willen gaan onderzoeken. Was het een kerk?

Geen enkel idee van wat te verwachten, kochten we een entreekaartje. We keken rond en zagen langs de zijkanten verschillende kraampjes waar eten en drinken werd verkocht. In het midden waren eindeloos lange tafels opgesteld. Wij probeerden een plaatsje te bemachtigen, maar alles bleek door vrienden en familie bezet te worden gehouden. Moedeloos na enige tijd keerden wij terug naar de entree en vertelden zo goed en zo kwaad als het ging dat we helaas geen plekje konden bemachtigen en weer zouden vertrekken. Maar daar hadden wij buiten de Griekse gastvrijheid gerekend. Binnen no time werd er voor ons een plek geregeld. We kwamen terecht aan een lange tafel ingeklemd tussen families en vrienden, waar we er niemand van leken te kunnen overtuigen dat we geen Grieks spraken. Nog steeds geen enkel idee van wat er zou gaan komen, maakten we toch maar plaats voor iedereen die aan onze tafel nog verwacht werd. We vonden twee losse stoelen en kozen een rustig plekje in de ruimte van waaruit, zoveel was wel al duidelijk, het optreden dat zou gaan komen, goed te zien was. Althans dat dachten we….

Ondertussen zochten we het woord Panigiri op en in de vertaling bleek dat het hier om een dorpsfeest/festival ging. Na verder zoeken vonden wij het volgende:
Panagiri -Πανηγýρι betekent letterlijk vertaald: ‘feest voor iedereen’. Kerken en kloosters in dorpen en steden vieren over het algemeen één keer per jaar hun naamdag. Meestal is dit jaarlijks op dezelfde datum, maar er zijn ook kerken en kloosters die ieder jaar op een andere datum hun naamdag vieren. Dit heeft te maken met wanneer het Grieks-orthodoxe paasfeest valt. Bij de voorbereidingen van een πανηγýρι wordt niet alleen de kerk of het klooster dat zijn naamdag viert witgekalkt, maar ook de paden en stoepranden. Tevens hangt men feestelijke vlaggetjes of lauriertakken op en er worden stoelen klaargezet. Vaak wordt er na de kerkdienst op de ochtend van de πανηγýρι loukoumádes (kleine oliebolletjes met honing en kaneel) of iets anders uitgedeeld. In de avond voorafgaande aan een panigiri is er vaak live muziek en wordt er gedanst.

De toestroom van mensen was niet aflatend en op het hele terrein was uiteindelijk geen plekje meer waar niemand stond of zat. Het was bomvol. We schoven hier en daar een beetje op en uiteindelijk zaten we in een enorme vriendengroep van jongeren. Geen centimeter onbenut. Een feestelijk weerzien voor velen, van jonge kinderen tot hoog beiaarden. En toen begonnen de optredens. Zangers en dansers traden aan.

Goed zichtbaar waren zij vanaf ons plekje allang niet meer, maar horen konden we het wel. Waar de één nog druk aan het ketsen was, of nog een laatste plekje aan het bemachtigen, begonnen anderen al mee te zingen. Het werd ons al snel duidelijk dat wij de enige niet Grieken waren.

Na een aantal optredens van dansgroepen was er alleen nog de muziek en stond de een na de ander op om te gaan dansen. Griekse dansen, iedereen verbonden met elkaar, letterlijk, met de armen om elkaar heen. Honderden mensen waarvan het hart leek te kloppen als één. Niemand die de woorden niet kende, niemand waar de dans niet in het bloed verweven zat. Jong en oud, allemaal samen, dansend als een soort mantra. Een cultuur en verbondenheid die wij hier niet kennen. Ontroerend, warm en immens bijzonder. Een feest voor iedereen! Zulk een rijkdom kennen wij niet. De kunst om te leven ζωή