Me ton Savva stin Ellada

In de Griekse cultuur worden mythes, verhalen, legenden en gewoonten overgeleverd van generatie op generatie. Het karakter van Griekenland wordt in sterke mate hierdoor bepaald. Gezien de Griekse samenleving geleid wordt door het geloof, is ook bijgeloof onlosmakelijk hiermee verbonden. Met name de bijgeloven zijn in sterke mate aanwezig en kunnen per dorp of regio zelfs verschillen. Onderstaand enkele bijgeloven zoals vandaag de dag in sommige plaatsen nog steeds worden nageleefd.

‘Podariko’, eerste voet

1 januari wordt door velen gezien als een nieuwe start. Dit geldt uiteraard niet alleen voor de Grieken. Kijk alleen maar naar de vele goede voornemens die mensen maken waarmee van start wordt gegaan op 1 januari. In Griekenland heerst de traditie dat op 1 januari het geluk voor een belangrijke pijler, het gezin, moet worden afgedwongen. Veelal zet de man of vrouw des huizes als eerste de rechtervoet over de drempel hiervoor. Men gelooft dat dit garant staat voor een jaar vol geluk. Als het jaar goed is verlopen, wordt dezelfde persoon gevraagd om het nieuwe jaar weer als eerste naar binnen te gaan. Staat in het nieuwe jaar dezelfde persoon als het voorgaande klaar om weer als eerste naar binnen te gaan en was het jaar niet zo best, dan doen de bewoners simpelweg of ze niet thuis zijn. Op deze dag zijn er überhaupt niet veel mensen op de been, omdat ze bang zijn dat zij erop worden aangekeken als het jaar niet goed verloopt. Overigens is dit gebruik niet alleen met Nieuwjaar veel gezien, ook bij het betreden van een nieuw huis of kantoor, stapt de verantwoordelijke als eerste met de rechtervoet over de drempel.

‘Spame to rodi’, het breken van de granaatappel

Een andere traditie met Nieuwjaar wordt uitgevoerd door de heer des huizes. Hij gooit voor de voordeur van het huis een granaatappel stuk. De vele pitjes in de granaatappel staan voor vruchtbaarheid en geluk en zijn symboliek voor de geluksmomenten op het pad van de bewoners van het huis. Stel dat de granaatappel niet stuk gaat tijdens de klap op de grond, dan wordt er een priester opgetrommeld om het kwaad dat hierdoor afgeroepen zou zijn, tegen te spreken door hulp van boven te vragen.

Het boze oog

Het boze oog wordt denk ik door alle Grieken als een waarheid beschouwd. We zijn ervan overtuigd dat we het ongeluk over de ander uit kunnen roepen. Er zijn zelfs mensen die de invloed van het boze oog kunnen afwenden. Ook voor anderen. Het dragen van het oogje, soms opzichtig en andere keren verdekt op onderkleding of in een tas of portemonnee, zou hier een positieve bijdrage aan leveren. 90% van de Grieken draagt een geluksoog of iets blauws omdat we geloven dat dit ons beschermt tegen het boze oog.

Maar wat is dat boze oog dan?

Stel je voor dat je nieuwe kleren hebt gekocht en bij de kapper bent geweest voor een nieuw kapsel. Je komt iemand tegen die je vertelt of denkt dat je er fantastisch uit ziet, en het volgende moment worden je nieuwe kleren vies of er gebeurt iets met je. Dat is de kracht van het boze oog van degene die je zojuist complimenteerde. In werkelijkheid was deze persoon jaloers en daarom wierp hij je een boze blik.

Geloof en bijgeloof zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het een zorgt voor het ander en het houdt elkaar ook in stand. Zo helpen geestelijken bij het weghalen van eventuele negatieve effecten. Door middel van gebeden kan het kwaad worden verjaagd. Wanneer het boze oog heel erg is voelen we ons niet lekker en we krijgen hevige hoofdpijn, dit kan dagen duren. In dat geval gaan we naar onze (groot)moeder of, als dat niet mogelijk is, bellen we haar op om te vragen een speciale ceremonie te houden en het boze oog te verdrijven. Als we onze (groot)moeder niet kunnen bereiken dan gaan we naar de dichtstbijzijnde vrouw, omdat alleen vrouwen de speciale ceremonie kennen. Het meest gebruikelijk is dat de vrouw een glas tot de helft vult met water en er vervolgens een paar druppels olijfolie in laat vallen. Als de druppels aan elkaar hechten dan heb je het boze oog en als niet alle maar enkele druppels aan elkaar hechten dan heb je een beetje last van het boze oog. Heb je geen last van het boze oog dan drijven de druppels uit elkaar en dan komt je slechte humeur van iets anders.

Andere bijgeloven in Griekenland, waarvan enkele zeker ook in Nederland herkent zullen worden.

Als iemand je koffie serveert en daarbij een beetje knoeit over de rand van het kopje, zul je geld ontvangen.
Als je bezoek hebt gehad en je wilt liever niet dat deze mensen nog eens terugkomen, gooi je zout achter hen aan als ze jouw deur uitlopen.
Als je nadenkt met je hoofd in je handen brengt dit ongeluk.
Als je niest, denkt iemand aan je.
Als je een zwarte kat ziet op straat mag je er niet naar kijken en moet je van richting veranderen.
Als je een nieuw huis binnengaat, ’s ochtends arriveert op je werk, een bezoek brengt in een ander huis of als je als eerste klant een winkel binnenstapt, stap dan altijd binnen met je rechtervoet.
Spuug 3x als je een lijkwagen ziet op straat, dit houdt ongeluk en de duivel op afstand.
Als je een spiegel breekt krijg je 7 jaar ongeluk.
Zeg ‘stin ygeiá sas’, op uw gezondheid, als je wilt proosten met een kop koffie of een glas water, maar tik niet met de glazen tegen elkaar; dat brengt ongeluk.
Na de bevalling mag er de eerste 40 dagen niemand op kraamvisite komen.