Me ton Savva stin Ellada - Met Savvas door Griekenland
Mijn naam is Sávvas en voor Ross Holidays reis ik door mijn prachtige land en verwonder ik me over de vele gebruiken, mythes en verhalen. Mijn verwondering deel ik met plezier met u de komende tijd.
Thanasis Sideris, de icoonschilder van Lefkas
“Tijdens mijn reis naar Lefkas stuitte ik op vele bijzondere zaken. Als u denkt dat Lefkas alleen bekend is vanwege de onwerkelijk blauwe zee aan de oostkust van het eiland, dan heeft u het bij het verkeerde eind. Lefkas staat bol van tradities en wordt bewoond door bijzondere mensen. Ik had het voorrecht een van hen beter te leren kennen. Een kunstenaar in hart en nieren, Thanasis Sideris. Woonachtig in het hartje van de stad.
De invloed van de Venetianen is op Lefkas, zoals op alle Ionische eilanden, duidelijk zichtbaar. Vooral de huizen in de stad en de traditionele bergdorpen hebben in hun architectuur kenmerken van de overheersing door de Venetianen in zich. Niet alleen in de woningen is dit zichtbaar, maar ook in de gastronomie en de cultuur. Waar dit zeker ook tot uiting komt, is in de kerken. Uiteraard in de bouw, maar ook de iconen die in de kerken te bezichtigen zijn, vertonen speciale kenmerken. Nu zal voor de leek dit niet heel herkenbaar zijn, echter als men zich wat meer verdiept in de karakteristieken van de diverse stijlen in de kunst van het iconen schilderen, zijn deze verschillen sterk aanwezig. Ik ben opgegroeid aan de andere kant van Griekenland, en zoals u weet vormt de kerk een groot aandeel in ons leven. Als kleine jongen ging ik met mijn oma of met mijn moeder naar de kerk en keek ik hoe zij de iconen kusten en vereerden. Het heeft hen geen kwaad gedaan en ondanks dat ik hun tradities hierin niet heb opgevolgd, ben ik wel altijd geïnteresseerd geweest in de prachtige schilderingen.
Ik wist dat Lefkas een rijke historie had in de kunst van het icoon schilderen en besloot een van deze kunstenaars op te zoeken. Zo kwam ik via bekenden in contact met de heer Thanasis Sideris. De plek waar hij woont en werkt moet zeker een inspiratiebron zijn voor deze man. In het doolhof van straatjes in het centrum van de stad vond ik de plek waar Thanasis zijn kunstwerken maakt. En niet alleen het schilderen zit hem in het bloed, zijn zang begeleid door een snaarinstrument kwam mij tegemoet. Toen ik mijn hoofd om de hoek van de deur stak, ontving ik als eerste een sceptische blik. Mijn bezoek in de vroege avond gaf hem blijkbaar de nodige argwaan. Toen ik mijzelf introduceerde in het Grieks en ik hem vertelde dat ik onder de indruk was van zijn werken was het ijs al snel gebroken. Ik vertelde hem dat ik voor Ross Holidays langs bijzondere mensen ging en hun verhaal vertelde op de website. U begrijpt, de wijn kwam op tafel en Thanasis stak van wal. Hij was gecharmeerd van mijn belangstelling. Niet veel mensen, met name Grieken, zien het bijzondere in van deze kunst. Het is voor hen zo eigen, dat zij het niet herkennen als een vorm van kunst. Maar dit is het zeker wel.
De kunst van het icoon schilderen werd geïntroduceerd op Corfu, zo vertelde Thanasis. Het Byzantijnse Rijk, dat voortvloeide uit het Romeinse imperium en de Venetiaanse overheersing, heeft een grote invloed gehad op de kunst en cultuur. De Venetiaanse invloed was dusdanig groot dat werkelijk alles van overzee werd aangevoerd. Etenswaren, kleding en zelfs complete gebouwen werden verscheept. Misschien is dit laatste een beetje overdreven gesteld, maar de techniek en de manier van denken werd totaal door de Venetianen overheerst. Veel Grieken gingen naar Italië om zich diverse vaardigheden aan te leren. Toen op Lefkas kerken gebouwd gingen worden, konden de kunstenaars zich uitleven voor wat betreft de decoraties. De iconen werden niet zoals eerder in Griekenland het geval was, direct op de muren geschilderd, maar op een soort van frames. Zo leek het of er schilderijen hingen aan de muren. De muren zelf werden met asbest wit gekalkt.
Panagiotis Doksaras uit Kalamata (Peloponneos) was een van de Grieken die leerde icoon schilderen in Italië. Toen hij terugkeerde naar Griekenland vestigde hij zich op Corfu en vandaaruit verspreide zijn kunst zich over alle Ionische eilanden. In veel kerken is zijn werk nog steeds te bewonderen. Ondanks de techniek die werd overgenomen uit Venetië, konden de Griekse schilders hun orthodoxe achtergrond niet helemaal verloochenen. De nieuwe technieken waren meer open, met meer kleur en zachter van expressie in de gezichten. Daarentegen waren de orthodoxe iconen van voorheen veel traditioneler. Een Maria met Jezus aan de borst was dan ook geheel tegen de orthodoxe manier van schilderen in en kreeg veel weerstand.
Panagiotis trouwde en een van zijn zonen had de schilderkunst ook in de vingers en trad in de voetsporen van zijn vader. Hij kwam in de leer bij een van de beste icoon schilders van die tijd, Spyros Gazis van Lefkas. De zus van Spyros was getrouwd met Leonidas Sideris, ook van Lefkas afkomstig. Hun zoon Vasilis was gek van schilderen. Hij ging stiekem het atelier van zijn oom Spyros in om daar te schilderen, te ruiken aan de kwasten en het werk van zijn oom goed te bestuderen. Anderen voorspelden aan Spyros dat zijn neef beter en bekender zou worden dan de meester zelf. Deze neef was mijn opa en de voorspellers hadden gelijk. De kinderen van mijn opa waren artistiek en ontwikkelden zich in de schilderkunst en in het acteren. Een van hen, mijn oom Giorgos, speelde in diverse bekende Griekse films. Ik heb mijn talent geërfd van mijn ooms. Niet alleen het schilderen gaat me goed af, maar ook muziek maken is mijn lust en mijn leven. Helaas hebben mijn zoons geen belangstelling voor de kunsten die zich zo lang in onze familie hebben ontwikkeld. Ik kan het uiteraard niet dwingen om het leven dat wij leefden, ook te leven. Misschien komen zij later nog tot de ontdekking dat dit bijzondere eigenschappen zijn.
Thanasis Sideris is een levende legende op Lefkas. Een zoektocht door de smalle straten van de stad zullen u zeker bij hem brengen. Zijn atelier is een tempel van kunst, zo heb ik het ervaren.
Deel met vrienden of reisgenoten
Deel met vrienden of reisgenoten
