Me ton Savva stin Ellada

Yamas! Maar wat betekent dit nu eigenlijk?

U bent in Griekenland en aan de tafel naast u in een taverne of een kafenion zit een gezelschap bestaande uit Grieken. Ze bestellen eten en wijn, uiteraard in overvloed, en vormen een goede 'parea', gezelschap met elkaar. De verhalen gaan rond en gelach hangt in de lucht. Nadat de wijn op tafel is gezet en de glazen zijn gevuld, gaan iedere paar minuten, de glazen omhoog en hoort u luid 'GIA MAAASSS!' Dit gaat gepaard met het klinken van de glazen tegen elkaar. En let u maar eens op, alle glazen worden tegen elkaar gestoten, men slaat er niet een over, en men kijkt elkaar daarbij in de ogen. 'Gia mas', is de verkorte versie van ‘stin ygia mas’, dat ‘op onze gezondheid’ betekent. De grootste waarde in het leven is onze gezondheid en daar drinken de Grieken op. Nadat zij elkaar en zichzelf gezondheid hebben toegewenst is hun tweede wens altijd die van veel geluk.

Dit gebruik heeft zijn wortelen in oude tijden. De oude Grieken geloofden dat als men dronk, dit gedaan moest worden met het gebruik van alle vijf zintuigen:
- het voelen bij het aanraken van het glas
- het zien van de drank
- de geur van het aroma
- de smaak tijdens het drinken.
- het horen van de klinkende glazen

Het klinken van de glazen is ook een sociaal gebruik. Het staat symbool voor verbinding tussen de Grieken en goed gezelschap.

Wist u overigens dat proosten met een glas water niet op prijs wordt gesteld. De Grieken geloven dat dit ongeluk brengt. Dan maar beter met een leeg glas of een glas gevuld met wijn voor de show, dan het ongeluk over een tafel uitstrooien. Krijgt u een glas water op tafel dan kunt u wel 'Gia mas' of 'Stin ygia mas' zeggen, maar klinkt daarbij niet de glazen tegen elkaar.

Dat de Grieken hier een reden voor hebben te geloven dat dit ongeluk brengt, staat beschreven in gevonden documenten uit de oudheid. En ook de Griekse mythologie spreekt hierover. De oude Grieken geloofden dat de doden water dronken uit de Lithaios-rivier om hun leven op de bovenwereld te vergeten. De naam Lithaios stamt af van het woord lithi, dat ‘vergeten’ betekent. De Lithaios-rivier stroomt door Thessalia en is te zien vanuit Meteora. Men geloofde dat deze rivier doorstroomde in de onderwereld van de doden. Bij het afscheid van hun doden, wensten de achterblijvenden hun geliefden een goede reis naar het hiernamaals toe en klonken daarbij hun glazen gevuld met water.
Wilde men de goden eren, dan werd er geklonken met minstens zoiets waardigs als wijn. Iets alledaags, zoals water, zou de goden kunnen beledigen en boos maken. En dat is het laatste wat we willen!

Stin ygia mas!