Martis, de lente armbandjes

Het verhaal achter de 'Martis'

Behalve dat de Grieken elkaar op iedere maandag een goede week en op de eerste van de maand een goede maand toewensen, is het ook gebruikelijk elkaar een goede lente, zomer of winter toe te wensen. De herfst slaan ze voor het gemak meestal over in hun wensen.

Volgens de verhalen gaat het gebruik van het dragen van wit en rood al terug naar oude tijden toen priesters een rood lint bonden om hun rechterhand en -voet om zichzelf tegen het kwaad te beschermen. Anderen zeggen dat de betekenis terug te halen is uit de Griekse mythologie en een rol speelde in de Mysteriën van Eleusis. Persephone werd gestolen van haar moeder Demeter en daarmee werd het licht aan de aarde onttrokken. Dit was het ontstaan van de herfst. Toen Demeter op zoek ging naar haar gestolen kind, strandde zij in Eleusis, het huidige Elefsina, dichtbij Athene. Nadat zij de zorg van een kind uit het gastgezin op zich had genomen, vond zij ook haar eigen dochter terug. Het licht kwam daarmee terug op aarde en de lente was een feit.
Demeter herdacht jaarlijks het verlies en de terugkomst van haar dochter met bepaalde rituelen, die bekend staan als de Kleine Mysteries en de Grote Mysteries van Eleusis. Degenen die haar hierin volgden, lieten dit zien door het dragen van een zogenaamde 'kroki', een lint dat zij droegen om hun rechterpols en linkerenkel.

De traditie zoals die tegenwoordig wordt ingevuld, laat kinderen gedurende de hele maand maart een zelf gevlochten armbandje dragen, dat op de laatste dag van de maand februari gemaakt moet zijn. Het armbandje wordt gevlochten van rood en wit koord en, in de moderne uitvoering soms voorzien van enkele kralen of een 'boos oog'. Het wit symboliseert zuiverheid en rood het leven en de passie. Volgens de overleveringen beschermt het armbandje de kinderen tegen ziektes en de vroege lentezon die als zeer schadelijk wordt beschouwd. De armbandjes worden omgedaan op 1 maart en omgehouden totdat deze door het dragen vanzelf afvallen, de eerste zwaluw wordt gespot of de uiterlijke datum 31 maart wordt bereikt. Wat er hierna met het armbandje gebeurt verschilt per streek. In sommige streken hangen de kinderen het in een fruitboom om de boom te beschermen tegen kwaad van buitenaf en het een goed en vruchtbaar seizoen te wensen. Als de armbandjes al in de boom worden gehangen na het zien van de eerste zwaluw, speelt mee dat de vogels het koord kunnen gebruiken bij het bouwen van hun nesten. In weer andere streken hangt men het armbandje bij de watervoorraad om het water tegen de zon te beschermen en koel te houden. Er zijn zelfs streken waar het armbandje als heilig wordt beschouwd. De kinderen dragen de ‘martis’ dan tot Pasen en doen het om de lampada, de kaars voor de Opstandingsdienst, zodat het armbandje opgaat in de vlam van het Heilige Licht.

Wij wensen u een goede maand en een mooi voorjaar toe! Of zoals de Grieken zeggen, καλό μήνα (kaló mína) και καλή άνοιξη (kalie ánieksie)!