De watermolen van de familie Doumas

U heeft ze in de Griekse bergdorpen misschien wel eens gezien, die dikke, wollen tapijten en dekens. Deze passen uiteraard niet in de wasmachine en worden daarom vaak nog op traditionele manier gewassen. Dit gebeurt met behulp van waterkracht bij een natuurlijke wasserij, een zogenaamde ‘nerotrivi’. Dit woord is afgeleid van de Griekse woorden voor water en wrijving, en dat is precies de manier waarop deze tapijten hier gereinigd worden. In Epiros ziet u in het dorp Kristallopigi nog zo'n natuurlijke wasserij in werking.

Op een klein uurtje rijden van Parga ligt het dorp Kristallopigi. Dicht bij de klaterende bronnen waar het dorp zijn naam aan heeft te danken, ligt een van de weinig overgebleven voorbeelden van de lokale volksarchitectuur van Epiros. Het gaat hier om een agrarisch complex waar verschillende activiteiten gecombineerd werden. Oorspronkelijk bestond het geheel uit een watermolen, opslagruimtes, een woning, een gastenverblijf en een natuurlijke wasserij.

De geschiedenis van dit geheel gaat terug tot aan het begin van de zeventiende eeuw. Het was toen in handen van de familie Pyrsinella, een familie van intellectuelen en weldoeners afkomstig uit Ioannina. Tijdens de hoogtijdagen was het hier een drukte van belang en werkten er wel meer dan 100 mensen die zich bezighielden met de productie van diverse goederen. De watermolen werd toen niet alleen gebruikt om tarwe te malen, maar werd eveneens gebruikt voor het ontvliezen van rijst, het malen van tabaksbladeren en het bewerken en wassen van wol. Dat laatste gebeurde in de wasserij die tegenwoordig weer in werking is. Bewoners uit de omgeving komen hier nog altijd om hun tapijten en dikke wollen dekens te laten reinigen. De kleurrijke kleden die hangen te drogen zijn vaak al van veraf zichtbaar en zorgen voor een vrolijke noot in het groene landschap.

Tijdens de periode van de Turkse overheersing kwamen de werkzaamheden op het complex vrijwel geheel stil te liggen en raakten de gebouwen in verval. Nadat Griekenland zijn onafhankelijkheid had verkregen, kwam het geheel in handen van de Griekse overheid die het vervolgens aan de familie Doumas verkocht. De nakomelingen van deze familie, en huidige eigenaren, restaureerden het complex volledig, namen de wasserij weer in gebruik en richtten in een van de ruimtes een klein museum in. Hiermee willen zij de herinneringen aan het verleden levend houden en de bezoeker een beeld geven van de manier waarop in het pre-industriële tijdperk gebruik werd gemaakt van waterkracht. In het museum ziet u onder andere dagelijkse gebruiksvoorwerpen, traditionele kledij en het traditionele houten werktuig, ‘mantani’ dat gebruikt werd voor het bewerken en wassen van wol.

Loopt u na afloop van uw bezoek vooral ook nog even naar de bronnen. Geniet hier van de rust en het geluid van het stromende water en stel u voor hoe belangrijk deze bronnen vroeger waren voor de bewoners van het gebied.