De geschiedenis van Ithaki

De voornaamste geschiedenis die van het eiland bekend is, is die uit het boek van Homerus, het heldenverhaal over de zeevaarder Odysseus. Men zegt dat dit op waarheid berust en hier zijn ook bewijzen van gevonden. De werken van Homerus zijn overigens de vroegste literaire kunstschatten van de westerse wereld.

De naam van het eiland

Over de oorsprong van de namen van de Griekse eilanden gaan altijd diverse verhalen. Zo ook over de naam Ithaki. De meest voor de hand liggende verklaring is dat Ithakos en zijn broers, de zonen van Pterelaos, als eerste voet op het eiland zetten. Vanaf de 11e eeuw is het eiland in West-Europa bekend als Klein Kefalonia, Anti Kefalonia ofwel het eiland tegenover, ante, Kefalonia of Val di Compare, in vergelijking met een type schip. In de 18e eeuw raakten al deze benamingen uit de gratie en noemde iedereen het eiland Ithaki.

Wanneer de eerste bewoners op het eiland kwamen is niet bekend. Wel heeft men tekenen van leven gevonden op het noordelijk deel van het eiland, daterend uit het 3e millennium v. Chr. Dit zijn resten van wegen en muren en zijn gevonden op de hellingen van de heuvels in de buurt van Stavros. Ook uit de Myceense periode zijn voorwerpen gevonden in Ormos Poleos, tevens gelegen in de buurt van Stavros.

De Ithaki’s hebben een rijk verleden in de scheepvaart. Ook de negatieve kant van de scheepvaart werd door de bewoners van het eiland uitgebreid bedreven. De piraterij was voor hen een lucratieve manier om aan goederen te komen. De schepen die tussen Kefalonia en Ithaki voeren, waren ervan verzekerd een bezoek van hen te krijgen. Spanje was een regelmatige gebruiker van deze route. Zij waren de plunderingen zat en in 1450 zonden zij een vloot om de piraterij te stoppen. Dit was een succesvolle actie.

De macht van Venetië

Vanaf 1500 kwamen de Venetianen aan de macht. Hun eerste zorg was de bevolking van het eiland te vermeerderen om hun macht te kunnen versterken. Met beloningen, gratis landgoed en speciale belastingvoorwaarden werden Grieken van het vasteland naar Ithaki gelokt. Aan het einde van de 18e eeuw, tevens het einde van de Venetiaanse periode, was de bevolking toegenomen tot 10.000 en was de economische situatie flink verbeterd. De handel had zich goed ontwikkeld en de levensomstandigheden waren goed op het eiland. In deze tijd is de basis gelegd voor de handelsgeest en de scheepvaart, waar de Ithaki’s nog steeds bekend om staan.

In de Onafhankelijkheidsoorlog (1821) was Ithaki een trouwe partner voor Griekenland. Zij boden materiaal voor de strijd tegen de Turken en een veilige schuilplaats voor de revolutionairen die door de Turken gezocht werden.

Ithaki is wereldwijd bekend vanwege de verhalen van Homerus over Odysseus. De Odyssee wordt nog steeds gelezen op vele scholen en universiteiten. De invloed van de oude Griekse beschaving was overal merkbaar, in de kunst, in de wetenschap en in de architectuur. Vele kunstenaars worden al sinds eeuwen geïnspireerd door de Griekse mythologie en schilderen Griekse taferelen. Wetenschappers kwamen in groten getale naar Griekenland om de archeologische vondsten te bestuderen. Zo kwamen de Duitsers Schliemann en Dörpfeld, de Engelsmannen Leake en Gell, de Fransman Berard en de Nederlander Goekoop naar Ithaki en deden verschillende onderzoeken naar onder andere het Myceense tijdperk. Iedere twee jaar wordt door het Centrum voor Odyssee Studies, gevestigd in Vathi, een internationaal congres georganiseerd over het werk van Homerus.

Odysseus

Van de literaire werken die Homerus heeft achtergelaten, wordt verondersteld dat deze dateren uit de 8e eeuw v.Chr. De verhalen zijn doorspekt met figuren uit de Griekse mythologie en met Olympische goden. De tradities en herinneringen aan die tijd zijn heel levendig op schrift gezet. De avonturen die de helden beleven in de gehele mediterrane regio zijn ondanks dat ze zo oud zijn, toch nog van een moderne tijd. De helden ondergaan enorm lijden en brengen grote offers. Dit alles wordt doorweven met tijdloze, menselijke waarden als moed, liefde en trouw.

Odysseus was koning van Ithaki en de heerser van de ‘trotshartige’ Kefaloniërs. Zijn domein omvatte alle eilanden ten westen van het vasteland van Griekenland met uitzondering van Corfu. Odysseus beleefde vele avonturen. Na de Oorlog van Troje kostte het hem nog eens tien jaar om terug te keren naar Ithaki. Poseidon, de god van de zee, was kwaad op Odysseus en deed alles wat in zijn macht lag om hem een veilige terugreis te ontnemen. Uiteindelijk hielp de godin Athene hem om dit toch te volbrengen. Zijn achtergebleven familieleden hadden niet durven hopen hem ooit nog levend terug te zien. De hele verhaallijn zit redelijk ingewikkeld in elkaar. Voor wie geïnteresseerd is in de geschiedenis en avonturenromans, is het beslist de moeite waard eens een poging te wagen.