De dorpen van Samos

Tussen de groene natuur van Samos liggen de mooiste dorpen in de bergen en langs de kust. De hoofdstad van Samos is Samos-stad waar gezelligheid heerst in de levendige haven. Langs de kust bevinden zich enkele gemoedelijke plaatsen. Ook deze dorpen combineren het Griekse leven met de gemoedelijke sfeer van de tavernes, restaurants en havens.

Vourliotes

Vourliotes is een van de oudere dorpen van Samos en ligt tegen de groene hellingen aan de noordkant van het eiland. Het is omgeven door pijnbomen, cipressen en wijngaarden en diverse bergstromen. Het dorp bestaat uit een wirwar van smalle straatjes en traditionele huizen met overhangende erkers, typisch voor de architectuur van Samos. Uiteraard ontbreekt de plateia met platanen hier niet en kunt u hier genieten van een koffie bij een van de tavernes of kafenia. Verspreid door het dorp staan enkele kerkjes, waar Samos sowieso rijk aan is. Vlakbij in het gehucht Pnaka heeft op het dorpsplein een fontein. De bevolking komt hier veelvuldig om het heerlijke, fris water te tappen. Er is een taverne met heerlijke, lokale gerechten. Ook hier een kerkje, de Agios Ioannis Prodromos.

Twee kilometer buiten Vourliotes ligt het oudste klooster van Samos, het Vrontas-klooster, beter bekend als Moni Panagia Vrontiani. Het klooster werd door twee broers in 1560 gesticht en is gewijd aan de geboorte van de Heilige Maagd. De kerk is door brand verloren gegaan, maar het klooster is geheel in ere hersteld.

Manolates

Manolates is een ander prachtig bergdorp, gelegen ten westen van het eerder genoemde Vourliotes. De omgeving is ook hier groen en er zijn diverse wandelpaden. De route naar Manolates gaat door de Aidonia, oftewel de Nachtegalenvallei. Hier staan laurierbomen, platanen, struiken zoals mirte en er loopt een beek doorheen. In de lente is hier voor zonsopgang de nachtegaal (Aidoni) te horen die hier nestelt. In het dorp zijn bloemrijke straatjes, die u nergens anders op het eiland tegenkomt. Er is een klein dorpsplein met dorpstavernes en kafenia. Vooral kunstenaars hebben zich verzameld in dit dorp, wat te zien is aan de verschillende ateliers en keramiekwerkplaatsen. Manolates wordt daarom ook wel het kunstenaarsdorp genoemd.

Het is een aanrader om bij taverne Loukás te gaan lunchen en diverse mezedes te bestellen en zijn huisgemaakte wijn eens te proberen. Volgt u de bordjes die aan het begin van dorp de ligging aanduiden. Het is een aardige klim, maar eerlijk is eerlijk, het uitzicht bij deze taverne is werkelijk adembenemend.

Ambelos

Het bergdorp Ambelos ligt ten westen van Agios Konstantínos en dankt zijn naam aan de vele wijngaarden die rondom het dorp liggen. Ambelos komt van het Griekse woord ambeli dat druivengaard betekent. In het verleden heette het dorp Nenedes, vernoemd naar de familienaam van de eerste bewoners die zich in het dorp vestigen. Het dorp ligt op de weelderige begroeide helling aan de noordkant van Samos. U heeft vanuit Ambelos een magnifiek uitzicht op Agios Konstantínos, de zee en Turkije aan de overkant.

Karlovasi

Dit is de voormalige hoofdstad van Samos en ligt aan de noordkant van het eiland. Er is een nieuw deel dat levendig is met winkels en tavernes en een oud deel met kerken en musea zoals het folkloristisch museum en het voormalige paleis van Hegemon (19e eeuw). In Paleo Karlovasi, het oude deel, vindt u de grotten van Agios Antonios en Agia Bárbara. De Isodia tis Theotokou-kerk met een marmeren iconostase en met zilverblik afgedekte iconen is een bezoekje waard. De Kímesis tis Theotokou-kerk is de bisschopskerk van Karlovasi en torent uit boven de stad. Dionysos heeft de bewoners van Samos ooit als dank voor hun hulp, geleerd hoe ze wijn moesten maken. U kunt dit graag proberen bij Vakakis Winery net buiten de stad.

Kosmadei

Kosmadei is het hoogstgelegen dorp van Sámos en wordt omgeven door populieren, dennen-, fruit- en walnootbomen. U heeft een prachtig uitzicht vanuit de twee kafenia van het dorp over het dal naar het ongeveer even hoog gelegen dorpje Platanos, ook een van de oudste dorpen van Samos. Vlakbij het dorp ligt het Kakoperato-klooster dat gewijd is aan de Heilige Maagd. Indien u de weg na het klooster blijft volgen, komt u uit bij het Seitani strand. Op 500 meter afstand van het klooster vindt u een grot waarin een kleine kapel is gebouwd.

Paleokastro

Dit dorp ligt in het zuidoosten van het eiland. Het dorp heeft haar naam Paleo (oud) Kastro (kasteel) aan een klein kasteel uit de Byzantijnse periode, waarvan nog aan de westkant van het dorp restanten te zien zijn van een oude stadsmuur. In het midden van het dorp zijn twee pleinen met tavernes en kafenia.
In de buurt van het dorp liggen vele mooie stranden, zoals Mykali, Psili Ammos, Kerveli, Klima. Ook het Zoodochos Pigi- klooster en Agios Zoni- klooster liggen in de buurt van Paleokastro.

Pythagorion

Pythagorion ligt aan de zuidkust en strekt zich uit tegen de heuvel. In de oudheid werd deze plaats gekenmerkt door de invloeden van Polycrates. Met het creëren van gebouwen zoals onder andere de tempel van Hera en de Efpalinio-tunnel floreerde de stad. In de 16e eeuw kreeg het de naam tigani, dat pan betekent. Sommigen beweren dat het zo werd genoemd, omdat de vorm van de haven op een koekenpan lijkt, anderen beweren dat dit de warmste plaats van het eiland is.
In 1955 kreeg het dorp de naam Pythagorion, naar de wiskundige en filosoof Pythagoras, die hier geboren is. Hij is het meest bekend van de wiskundige stelling (a²+b²=c²).

Rondom de haven heerst een gezellige drukte op de terrassen van de tavernes en barretjes. In een deel van de haven liggen traditionele houten boten waarmee dagexcursies naar verlaten strandjes of het eiland Samiopoula worden gemaakt. Aan de andere kant liggen de vissersbootjes en op de naast gelegen pier staat het standbeeld van Pythágoras. Voorbij de haven ligt Remataki waar een kiezelstrand is en zich een aantal tavernes bevinden.
In Pythagorion kunt u een kijkje nemen in de Metamorfosis-kerk, de Logothetis-burcht, het archeologisch museum, de Romeinse baden, het Antieke Theater, het klooster Spiliani met grotkerkje en de Efpalinio-tunnel. Ook zijn hier regelmatig festivals en panigiria (dorpsfeesten), vooral in de maand augustus.

Mili

Het pittoreske dorp Mili ligt op een korte afstand ten noordoosten van het dorp Ireon in een bosrijke omgeving. In het verleden had het dorp een Turkse naam ‘Kilitzkioi’, vernoemd naar een Ottomaanse admiraal, aan wie Samos destijds toebehoorde. Pas later heeft het dorp de naam Mili gekregen dankzij de vele watermolens die in het gebied aanwezig waren. Het dorp ligt op het westelijke deel van de vlakte van Chora, dichtbij de rivier Imvrassos. In de wijde omgeving van het dorp staan vele citrusbomen met voornamelijk sinaasappels en mandarijnen. Mili heeft een gezellig dorpsplein met platanen waar een aantal lokale tavernes heerlijke gerechten serveren.

Mythilini

Dit dorp ligt aan de oostelijke uitlopers van het Karvoúni-gebergte en is het op drie na grootste dorp van Samos. Het dorp is aan het eind van de 16e / begin van de 17e eeuw gesticht en vernoemd naar de eerste inwoners van het dorp die uit de hoofdstad Mythilini van het eiland Lesbos kwamen. Mythilini heeft een centraal plein met pittoreske huizen en een aantal prachtige kerken waaronder de Agii Apostoli kerk, de Agios Nikolaos kerk, de Agia Matrona kerk en het Keimisti tis Theotokou kerk die gewijd is aan de Heilige Maagd Maria. Ook het Agia Triada klooster dat aan de Heilige Drie-eenheid is gewijd ligt in de buurt van het dorp. Net buiten het dorp ligt het Paleontologisch Museum. In de zomermaanden is het zeer de moeite waard om een bezoek te brengen aan de openlucht bioscoop Rex, waar tijdens de film loukoumades worden geserveerd.

Koumaradei

De plaats Koumaradei ligt aan de ‘honing-kruiden route’ die vanaf Chora door het binnenland van Samos loopt. Indien u de route vanaf Koumaradei naar het dorpje Mili volgt, komt u na twee kilometer bij een van de mooiste kloosters van Sámos, het Megali Panagia-klooster dat gewijd is aan de Heilige Maagd Maria. Het klooster is in 1593 gebouwd en heeft een aantal prachtige fresco’s.

Mavratzei

Het Timiou Stavrou- klooster ligt tegen de helling tussen de dorpen Mavratzei en Koumaradei en is in 1586 gesticht. Het is gewijd aan het Heilige Kruis en staat bekend om de uit hout gesneden iconostase. Het dorp Mavratzei heette vroeger Gaïtanides naar de herder Gaïtanos, die de eerste inwoner van het dorp was. Vroeger stond dit dorp samen met de stad Karlovassi bekend om haar keramiek. Vandaag de dag leven de meeste inwoners van het produceren van olijfolie.

Pyrgos

Dit dorp ligt aan de slingerende weg van de honing-kruidenroute in het binnenland van Samos. Het traditionele dorp ligt verscholen tussen de groene heuvels en wordt omgeven door wijngaarden. Hierdoor had het dorp een strategische ligging, omdat het dorp niet zichtbaar was vanaf de zee. Pyrgos ligt aan de oevers van de rivier Amfilyssos en in het westen aan de oevers van de Imvrassos rivier. De naam Pyrgos is afkomstig van de herder Heli die uit de gelijknamige stad Pyrgos op de Pelopónnesos kwam en zich als eerste in het dorp Pyrgos op Samos vestigde. De huidige bewoners van het dorp leven vooral van de landbouw, wijnbouw, de bijenteelt en de olijfgaarden. U vindt in dit dorp tevens veel keramiek. Er staan hier nog enkele oude, met tegels bedekte huizen met hun typerende erkers.

Messogia-Pandrosos

Ten noordoosten van Pyrgos gaat een 4 kilometer lange weg omhoog en ligt het dorpje Messogia, hetgeen ‘binnenland’ betekent in het Grieks. Een kilometer verder ligt het dorpje Pandrossos, dat op een van de hogere hellingen van Samos is gebouwd. In het verleden werden deze twee dorpen Káto (beneden) Arvanites en Ano (boven) Arvanites genoemd. De bewoners houden zich vooral bezig met de wijnbouw en de teelt van olijfbomen. Begin november is er een panigiri in het dorp Pandrosos, namelijk het souma festival. Souma is een lokaal gedestilleerde sterk alcoholische drank die van de druivenpulp wordt gemaakt. Het is vergelijkbaar met de rakí van Kreta.

Marathokambos en Ormos

Marathokambos, in het zuidwesten van Samos, is een traditioneel dorp. Ooit leefden de bewoners van de venkelteelt, waar de naam ook vanaf geleid is. Smalle straatjes, typisch Samiotische huizen en natuurlijke bronnen, waarvan de grootste op het Platia Louga, voorbijgangers verwelkomt met koel en helder bergwater.

Het lager gelegen Ormos diende vroeger als haven van Marathokambos. Het ligt aan een lieflijke baai. Lang was scheepvaart hier de hoofdactiviteit en waren er diverse scheepswerven. Uniek voor het eiland is de kleine zeepfabriek (1924) aan het einde van het dorp, die gedurende de wintermaanden zeep maakt van olijfolie/-pitten. Deze zeep, van het bedrijf K. Kentouri & zonen, is o.a. in de plaatselijke supermarkt te koop. In de buurt liggen een aantal kloosters en de grot van Pythagóras.

Votsalakia

In het verlengde van het lieflijke Ormos ligt het voornamelijk met hotels en appartementen gevulde Votsalakia. Vroeger stonden in dit gebied de vele kalivia (landbouwschuren) van de bewoners van Marathokambos. Tegenwoordig is het uitgegroeid tot levendige badplaats. Het is een langgerekt kustdorp met accommodaties, tavernes, cafeetjes en mini-markten langs een langgerekt strand. Mooie zandstranden in de buurt zijn Psili Ammos en Limnionas.

Kalithea

Het dorp Kalithea, hetgeen in het Grieks ‘mooi uitzicht’ betekent, ligt op de noordwestelijke uitlopers van het Kerkis-gebergte. Het dorps is het meest westelijk gelegen dorp van het eiland Sámos en het heeft een adembenemend uitzicht over de eilanden Ikaria en Chios. Kalithea staat het meest bekend vanwege de mooie zonsondergang, vooral in de zomermaanden.
Er gaan verschillende onverharde wegen naar het strand van Agios Isidoros, dat in een kleine inham ligt. In het verleden werden hier veelvuldig traditionele houten vissersboten, kaikia, gebouwd. Een andere onverharde weg leidt naar de berg waarop de site van Askitaria op 700 meter hoogte is gebouwd. De plaats is genoemd naar de vele kerken. Een aantal van deze kerken zijn in grotten gebouwd waar vroeger kluizenaars en monniken leefden. Vanaf Kalithea gaat een wandelpad naar de hoger gelegen Panagia tis Makrinis-kerk, dat prachtige fresco’s heeft.

Drakei

Dit dorp ligt op het meest noordelijke punt van de westkust van Sámos. Ook hier kunt u genieten van een prachtig uitzicht over zee. De weg houdt op bij dit dorp dus na een bezoek dient u dezelfde weg terug te nemen. U kunt vanaf Drakei een wandelpad nemen langs de kust naar de noordkant van het eiland. Via de stranden Mikro Seitani, Megalo Seitani loopt u zo naar Potami bij Karlovassi.