Heraion, het heiligdom van de godin Hera

Dicht bij het naar de godin vernoemde dorp Ireon, lag een van de belangrijkste Griekse cultusplaatsen voor Hera, het Heraion. Dit heiligdom genoot grote faam en trok bezoekers van ver buiten het eiland. Ooit stond hier de grootste tempel van Griekenland, een schoolvoorbeeld van de klassieke architectuur.

Hera, de godin van het huwelijk en vruchtbaarheid, werd volgens de overleveringen op Samos geboren. Niet ver van haar geboorteplaats aan de oevers van de Imbrassos groeide een aanvankelijk simpele plaats van verering uit tot een beroemd heiligdom. Een mooie wandeling vanuit Ireon brengt u naar de archeologische vindplaats.

De tempel van Hera
De eerste getuigenissen van de verering van Hera stammen uit de Bronstijd, en wel uit de Myceense periode. Aanvankelijk bevonden zich hier slechts een stenen altaar en een houten beeld, maar langzaam breidde het heiligdom zich uit en in de 8e eeuw v.Chr werd de eerste tempel voor Hera gebouwd. In de daarop volgende eeuwen werd deze vervangen door steeds grotere tempels.

De nu nog zichtbare overblijfselen van de tempel in Ionische bouwstijl dateren uit tijd van de tiran Polykrates (538-522 v.Chr.). De geschiedschrijver Herodotus beschreef deze tempel destijds als de grootste van Griekenland en de afmetingen waren, zeker voor die tijd, indrukwekkend. Onderzoekers hebben berekend dat de tempel 108 meter lang moet zijn geweest, 54 meter breed en 20 meter hoog. De tempel had 155 marmeren zuilen waarvan er tegenwoordig nog maar één overeind staat. Deze heeft echter slechts de helft van zijn oorspronkelijke hoogte.

Archeologische vondsten tonen dat de tempel tot ver buiten Griekenland bekendheid genoot en jaarlijks grote aantallen bezoekers vanuit onder andere Egypte, Syrië, Cyprus en Mesopotamië trok. De votiefbeelden die zij voor de godin meebrachten waren vaak ware kunstwerken gemaakt uit marmer, brons, ivoor, klei en andere materialen.

Heilige weg
Nog altijd goed zichtbaar zijn gedeeltes van de Heilige Weg, Iera Odos, die de oude stad Samos, het huidige Pythagorion, met de hoofdingang van de tempel verbond. Deze weg werd al aan het begin van de 6e eeuw v.Chr aangelegd, maar werd pas onder de Romeinen in de 2e eeuw n.Chr. geplaveid. Jaarlijks was de Heilige Weg het toneel van een indrukwekkende religieuze optocht ter ere van de godin Hera.

De noordzijde van de weg was gedecoreerd met votiefbeelden en andere geschenken voor de godin. Tijdens opgravingen werd hier onder andere het beeld van een maar liefst 5 meter hoge Kouros (jonge strijder) gevonden, één van de 5-6 kolossale Kouros-beelden die de weg decoreerden. Ook werd hier een beeldengroep van de beeldhouwer Genelaos opgegraven. Oorspronkelijk bestond deze groep uit zes beelden, maar er zijn er maar vier bewaard gebleven. Op de vindplaats staat tegenwoordig een replica. De originele exemplaren, net als de Kouros, worden in het Archeologisch Museum in Samos-stad tentoongesteld.

Behalve de restanten van de tempel van Hera en de Heilige Weg zijn op deze archeologische vindplaats eveneens resten van onder andere een stenen altaar, verschillende kleinere tempels, schatkamers en Romeinse badhuizen te zien. Overblijfselen die getuigen van het grote belang van deze plaats in de geschiedenis en die ertoe leidden dat het Heraion in 1992 door UNESCO werd uitgeroepen tot cultureel werelderfgoed.