Tunnel van Efpalinos

Hoe vaak staan wij stil wanneer wij naar een oud kunstwerk of archeologische site kijken en ons afvragen hoe het mogelijk is om zoiets, eeuwen geleden te bouwen. De Efpalinos tunnel bij Pythagorion op Samos is hier een goed voorbeeld van.

Bouwmeester Efpalinos

De tunnel van Efpalinos is een van de meest vernuftige bouwwerken uit de oudheid. Deze ondergrondse tunnel dateert uit de 6e eeuw voor Chr. en speelde een belangrijke rol in de watertoevoer op Samos. Het brein achter dit technische meesterwerk was de bouwmeester Efpalinos uit Megara, een plaats dicht bij Korinthe.

Restanten van de muur bij Pythagorion

Vandaag de dag kunnen we de restanten van de muren van de oude stad Pythagorion zien. De muren starten aan de top van de berg en eindigen bij het kasteel van Polycratis. Tijdens een wandeling langs de oude haven valt ook direct op dat de stenen van het kasteel dezelfde stenen zijn als de restanten van de muur. Aan de andere kant van de stad, bij de luchthaven van Samos, lag een lange weg van 6 kilometer die de stad Pythagorion en de tempel van Hera in Ireon met elkaar verbond. Langs de rand van de weg stonden hoge muren met grote en imposante beelden en aan het einde lagen de Romeinse baden met het bad van Cleopatra, de koningin van Egypte. Samos was een geliefd oord onder de Romeinen en samen met haar geliefde, de Romeinse generaal Marcus Antonius, bracht Cleopatra hier graag tijd door.

Oorsprong van de tunnel van Efpalinos

In de 6e eeuw voor Chr. kwam op Samos de tiran Polycrates aan de macht. Om de watertoevoer naar de stad veilig te stellen, besloot hij een nieuwe waterleiding aan te laten leggen. Voorwaarde was dat deze leiding ondergronds zou lopen zodat deze onzichtbaar zou zijn voor vijandelijke invallers. Tijdens een eventuele belegering bestond anders immers het grote gevaar dat de vijand de watertoevoer naar de stad af zou sluiten. Een ondergrondse tunnel was echter geen gemakkelijke opgave want een deel van de tunnel moest nu door het harde gesteente van de berg Kastro worden gegraven. Een uitzonderlijk moeilijke opdracht waarvoor hij de bouwmeester Efpalinos uitnodigde.

De bouw van de tunnel van Efpalinos

Efpalinos nam de opdracht aan en onderzocht de plaats. Nadat hij zijn wiskundige berekeningen had gemaakt, besloot hij om aan twee kanten tegelijk te starten met graven. Na ongeveer 10 jaar graven was het resultaat een tunnel van 2,5 kilometer lang, 180 centimeter breed en 180 centimeter hoog. In deze tunnel werden keramische waterleidingen aangelegd om het water te transporteren. Het wonderbaarlijke was dat de twee tunnels na tien jaar graven elkaar, op enkele decimeters verschil, in het midden troffen! Iets wat zelfs in deze tijd met alle moderne middelen nog altijd hoogwaardige technische kennis vereist. Unesco erkende de grote historische waarde van dit bouwwerk en voegde de tunnel van Efpalinos toe aan de lijst van werelderfgoed. Een deel van deze tunnel is nu te bewonderen voor het publiek.