Het antieke Aptera

Ongeveer 15 kilometer ten oosten van Chania-stad liggen de overblijfselen van het antieke Aptera, een strategisch gelegen stad die uitgroeide tot een van de belangrijkste handelscentra van Kreta in die tijd. Een bezoek aan deze archeologische vindplaats leidt u langs indrukwekkende overblijfselen en beloont u met een prachtig uitzicht over de baai van Souda en de Witte Bergen. 

Aptera maakte aan het einde van de 4e eeuw v.Chr. tot ver in de 3e eeuw v.Chr. een grote bloei door. De inwoners waren bekwame boogschutters en door als huurlingen buiten Kreta te vechten, brachten zij de stad grote rijkdom. Zo werd het zilver dat zij invoerden gebruikt om een eigen munt te slaan. Vaak werd hierop de godin Artemis Aptera afgebeeld. De stad groeide uit tot een belangrijk economisch centrum met handels- en politieke betrekkingen tot ver buiten Kreta.  Gedurende de Romeinse tijd maakte de stad een nieuwe bloeiperiode door en werden een aantal openbare werken gebouwd, waaronder Romeinse badhuizen en grote waterreservoirs voor de watervoorziening van de stad. Een verwoestende aardbeving in de 7e eeuw, in combinatie met aanvallen van Saraceense piraten, dwong de inwoners de stad te verlaten. In de 19e eeuw werd op de plaats van het oude Aptera een Ottomaans fort gebouwd. Dit verheft zich nog altijd hoog boven de baai van Souda.

Oorsprong naam

Er bestaan verschillende versies over de oorsprong van de naam van deze antieke stad. De meest aannemelijke versie wil dat de stad is vernoemd naar de godin Artemis Aptera die hier werd vereerd. Een andere uitleg komt van de schrijver Pausanias. In zijn geschriften lezen we dat Apteras, koning van Delphi, de stad zijn naam zou hebben gegeven. De origineelste uitleg echter komt uit de mythologie. Op de plaats van de antieke stad zouden de Muzen en Sirenen het in een zangwedstrijd tegen elkaar op hebben genomen. Na het onderspit te hebben gedolven zouden de Sirenen hun vleugels zijn verloren en zonder vleugels, ‘apteres’ in het Grieks, in zee zijn gestort.

Archeologische opgravingen

Jarenlange opgravingen hebben door de tijd verschillende overblijfselen van de stad aan het licht gebracht. Duidelijk herkenbaar zijn nog altijd de robuuste stadsmuren uit de 3e eeuw v.Chr. met een lengte van 4 kilometer, het theater en de indrukwekkende waterreservoirs. Verschillende vondsten waaronder oude munten, vazen, idolen en gebruiksvoorwerpen worden tentoongesteld in het Archeologisch Museum van Chania.

Theater
Midden tussen de olijfbomen, tegen een heuvel met uitzicht op de Witte Bergen, ligt het theater van Aptera. In de oudheid bevond dit theater zich binnen de stadsmuren, dicht bij een van de ingangen van de stad. Het dateert uit de 3e eeuw v.Chr. en het is het oudste theater dat tot nu toe op Kreta werd opgegraven. Voor de bouw van het theater werd kalksteen gebruikt, een lokale steensoort waaruit de meeste gebouwen in Aptera waren opgetrokken. In latere periodes werden nog verschillende veranderingen in de constructie van het theater doorgevoerd totdat het in de Romeinse tijd zijn huidige vorm aannam. Nog duidelijk te onderscheiden zijn de zitplaatsen, de circelvormige plaats voor het orkest en het podium.

Waterreservoirs
Grote indruk wekken de twee enorme waterreservoirs van de stad. Deze stammen uit de Romeinse tijd en dienden de watervoorziening van de stad. Onder andere werden hiermee de Romeinse baden van water voorzien. Het reservoir met de vernuftige koepelgewelven had afmetingen van 17x25 meter en een inhoud van 2900 m³. Het tweede, L-vormige reservoir, was nog een slag groter en had maar liefst een inhoud van 3050 m³.

Het Ottomaanse fort

Dit verdedigingswerk, ook wel Koules of Paliokastro genoemd, dateert uit de 19e eeuw en is een karakteristiek voorbeeld van defensie architectuur uit die tijd. Met behulp van materialen van de oude stad bouwde de Turkse gouverneur dit fort na de Kretenzische opstand in 1866. Het maakte onderdeel uit van een grootschalig programma om Kreta door middel van een netwerk van verdedigingswerken, koules genoemd, onder de duim te houden. U heeft hier een prachtig uitzicht over de baai van Souda en de groene vallei waarin het dorp Kalives is gelegen.