Gortys

Een andere indrukwekkende stad moet Górtys geweest zijn. Ooit de hoofdstad van Kreta en net als Festós daterend uit het Minoïsch tijdperk. Een stad die de aanval niet schuwde, maar boontje komt om zijn loontje. De stad werd uiteindelijk verwoest door een aanval van de Saracenen en is daarna nooit meer bewoond geweest.

Deze stad schijnt al bestaan te hebben in de 8e en 7e eeuw v.Chr. Górtys, ook wel Górtis, leefde in onmin met Knossós. Dit zorgde voor veel strijd. Toch heeft Górtys het hoofd boven water weten te houden. In de 3e eeuw v.Chr. nam het Festós met de bijbehorende haven in en vergaarde zo nog meer macht in het gebied. Later in de tijd, 67 v.Chr. breidde hun macht nog meer uit door vriendschap te sluiten met de Romeinen. Hierdoor werd Górtys gespaard van de plunderingen die de Romeinen uitvoerden. Het kreeg in die tijd zelfs de status van hoofdstad niet alleen van Kreta maar ook van een deel van noordelijk Afrika. In die tijd zou het inwoneraantal zelfs tot boven de 30.000 geweest zijn. Ook in de daaropvolgende Byzantijnse tijd had Górtys nog veel macht. De komst van de Arabieren in 828 zorgde voor een val van de stad.

Een bijzonder gegeven is dat het christendom hier al vroeg aansluiting vond. De eerste bisschop was Titus, een leerling van Paulus en had hier zijn zetel. Restanten van de kapel ter ere van hem, de zogenaamde Ágios Títos kapel, zijn te bezichtigen.

Tevens speelt de mythologie op deze plaats een rol. De god Zeus zou zich in een stier veranderd hebben om de prinses Europa te imponeren. Dit lukte en onder de plataan zouden zij zijn samengekomen. Zeus was getrouwd met Hera maar ging met Europa een relatie aan, waar drie kinderen uit geboren werden. Een van hen was Minós. De plataan is inmiddels vervangen door een jonger exemplaar, maar de plaats is wel aangegeven. Het schouwspel van de stier en het meisje wordt op het hedendaagse exemplaar van het Griekse twee euro muntstuk afgebeeld.

De afgebakende bezienswaardigheden zijn slechts het centrum van het totaal. Buiten de hekken liggen verspreid over een groot gebied ook diverse stukken. Het deel dat zich binnen de hekken bevindt bestaat uit de al eerder genoemde kapel van Ágios Titos, een klein overdekt theater dat waarschijnlijk als zangzaal gebruikt is geweest, resten van tempels ter ere van Athena en Apollon. Tevens zijn hier rotsblokken gevonden met inscripties van meer dan 600 regels. Dit is in 1884 ontdekt en is bekend geworden als de Stadsrechten van Gortýn, afkomstig uit de 5e eeuw voor Christus. Dit is het enige nog bestaande wetboek van Oudgrieks recht van enige betekenis. Het is verzameling van bepalingen waaruit blijkt dat de staat destijds meer zeggenschap had op strafrechtelijk gebied dan families. Een belangrijk detail hieruit is de bepaling over de slavernij. Volgens de Stadsrechten van Gortýn hadden de slaven in die tijd bepaalde rechten, konden zij bezit hebben en een vrije vrouw trouwen.