Olijfpers

In het leven op Ithaki hebben de olijfboom en de productie van olijfolie altijd een belangrijke rol gespeeld. Het eiland is rijkelijk bedekt met eeuwenoude bomen en her en der verspreid door het landschap zijn nog altijd de overblijfselen van oude olijfpersen te zien. In Exogi werd een oude olijfpers in ere hersteld.

Xrysanthos Karavias groeide op Santorini op, maar besloot in 2000 naar zijn wortels op zoek te gaan en terug te keren naar het eiland van zijn voorouders. Als een moderne Odysseus had hij al snel het gevoel dat hij op Ithaki eindelijk thuis was gekomen. Hij vatte een diepe liefde op voor de geschiedenis en het culturele erfgoed van het eiland en al spoedig ontstond de droom een oude olijfpers op te knappen. Van de meeste olijfpersen op het eiland was echter nog maar weinig over en groot was zijn verbazing toen hij tijdens zijn zoektocht in Exogi op een olijfpers uit het jaar 1700 stuitte. Deze olijfpers had in 1969 definitief zijn deuren gesloten, maar verkeerde nog in redelijke staat en al het oude materiaal was zowaar nog aanwezig. Xrysanthos wist de eigenaren te achterhalen en ging over tot de aankoop. Met veel liefde restaureerde hij vervolgens het gebouw en herstelde een voor alle machines en gebruiksvoorwerpen in oude staat. Een droom was uitgekomen!

De werkzaamheden werden in 2020 afgerond en sindsdien functioneert de oude olijfpers als een soort museum. De bezoeker krijgt hier een goed beeld van de manier waarop vroeger de olijfolie werd geproduceerd en de rol die dit in het dagelijkse leven van de eilanders speelde. Opvallend zijn onder andere de zware stenen waarmee in eerste instantie met behulp van paardenkracht de olijven tot pulp werden geplet. Later, in 1937, werd de machine Christoph aangekocht om dit werk over te nemen. Zelfs de handleiding en de door het ministerie uitgegeven vergunning werden gevonden en maken nu deel uit van de collectie. Een markant detail in het gebouw is het in een hoek verborgen gat in de grond, de zogenaamde ‘kleftis’ (dief). Door middel van een onzichtbare leiding werden hier in het geheim kleine hoeveelheden olijfolie naar afgevoerd en in eigen zak gestoken. Behalve de machines die aan de productie van olijfolie zijn gerelateerd, zijn er eveneens een aantal dagelijkse gebruiksvoorwerpen te zien. Zo is er een originele houtoven die gebruikt werd voor het bereiden van het traditionele gerecht ‘kip tserepa’. Het gaat hier om een lokaal gerecht dat zijn naam te danken heeft aan een speciale pan, tserepa genoemd.

De olijfpers doet tegenwoordig niet alleen dienst als museum, maar speelt eveneens een rol in het sociale leven van Exogi. Tijdens feestelijke aangelegenheden verzamelen de inwoners zich hier om van een gezamenlijke maaltijd te genieten of met elkaar het glas te heffen. De enige niet originele voorwerpen in het gebouw zijn dan ook de lange banken en tafels die hier specifiek voor dit doel werden geplaatst.