Versteende woud

Zo’n 20 miljoen jaar geleden was er een grote toename van vulkanische activiteiten in het Noord- Egeïsche zeegebied. Toen hierop zware regenvallen volgden, ontstonden grote modderstromen die de vulkanische as met grote snelheid van oost naar west meevoerden en de bomen op West-Lesbos bedekten. Een belangrijk geologisch proces was in gang gezet.

Het versteende woud op Lesbos vormt een zeldzaam geologisch fenomeen en is een van de twee belangrijkste versteende wouden ter wereld. Het beslaat in totaal zo’n 150 km² in het gebied tussen Sigri, Eressos en Antissa op West-Lesbos en werd in 1985 door de Griekse overheid tot beschermd natuurgebied uitgeroepen. Sinds 2015 maakt het woud deel uit van het wereldwijde netwerk van UNESCO geoparken. Het woud is van groot wetenschappelijk belang en verschaft informatie over de geschiedenis en de klimatologische omstandigheden in het Egeïsche zeegebied. Zo zijn er versteende bomen en planten gevonden, waaronder de sequoia boom, die nu alleen nog in tropische en subtropische klimaten voorkomen. Wetenschappers concluderen hieruit dat Lesbos in de prehistorie een tropisch klimaat moet hebben gehad. Andere belangrijke vondsten vormen de fossielen van de zeldzame olifantachtige Prodeinotherium bavaricum die miljoenen jaren geleden op Lesbos leefde.

Belangrijk onderdeel van het geopark is het Natuurhistorisch Museum in Sigri. Dit kleine, maar goed opgezette museum biedt inzicht in onder andere de ontstaansgeschiedenis van het woud en de geologische geschiedenis van het Egeïsche zeegebied. Het museum is opgedeeld in een aantal thema’s zoals de ontwikkeling van het leven op aarde, de flora en fauna van het versteende woud, het fossilisatieproces en het onderhoudsproces van de fossielen. Onder de permanente collectie van het museum bevinden zich vondsten zoals fossielen van zeldzame planten en dieren, mineralen en vulkaanrotsen. Het openlucht gedeelte van het museum bestaat uit een aantal wandelroutes die langs verschillende locaties met versteende bomen leiden. De afzettingen van mineralen zoals ijzer, koper en kobalt zorgen hier niet zelden voor een levendig kleurenpalet aan de binnenkant van de boomstronken en bij veel boomstammen zijn de jaarringen nog duidelijk zichtbaar. Indrukwekkend zijn de boomstammen die nog altijd rechtop staan en een volledig ontwikkeld wortelstelsel hebben. Dit betekent dat deze bomen nog steeds op hun oorspronkelijke plaats staan en dat het hier om een autochtoon versteend woud gaat. Echter nog lang niet alle bomen zijn aan de oppervlakte gekomen: een groot deel van het woud ligt nog onder de grond en zal door verdere erosie pas in de loop van de tijd aan de oppervlakte komen.