Beeldhouwkunst

Een van de bijzondere kenmerken van Tinos is de aanwezigheid van marmer. Dit heeft in het verleden gezorgd voor een rijkdom door de export ervan. Reeds in een ver verleden stond Tinos bekend om de goede kwaliteit groen en wit marmer.

Een andere bijkomstigheid van de aanwezigheid van het marmer, zijn de bewerkers ervan. Griekenland is bekend vanwege de vele sculpturen die gevonden zijn, stammend uit oude tijden. Tinos heeft een aantal zeer bekende beeldhouwers voortgebracht.

De geheimen van het beeldhouwen zijn naar Tinos gebracht door de kunstenaar Phidias, die leefde aan het begin van de vijfde eeuw voor Christus. Met een achtergrond in de schilderkunst, maar een passie voor het beeldhouwen, is hij uitgegroeid tot een van de meest opvallende beeldhouwers van Griekenland. Zijn vakmanschap is niet alleen te herkennen in de restanten van de tempels van Poseidon en Amfitriti die gevonden zijn in Kionia in de buurt van Tinos-stad, maar eveneens aan zijn bijdrage aan de Akropolis in Athene.

Marmerleverancier Tinos

Het eiland Tinos neemt niet alleen een belangrijke plaats in de ontwikkeling van de beeldhouwkunst, maar ook als marmerleverancier. Na 1821 was Tinos de belangrijkste marmerleverancier voor de heropbouw van het vrije Griekenland. Het unieke groene en witte marmer van Tinos was in de oudheid vaak een eerste keus voor bouwwerken en werd sinds die tijd ook al geëxploiteerd. Vooral tijdens de Romeinse en de vroegchristelijke periode kende het eiland hoogtijdagen. Tegenwoordig is op Tinos nog steeds de belangrijkste, in gebruik zijnde marmermijn van Griekenland. Het gehamer in de bergen is een getuigt van de activiteiten in de mijn.

In het begin van de 18e eeuw vond er een grote ontwikkeling plaats in de bewerking van marmer op Tinos. De concurrentie tussen de beeldhouwkunstenaars bracht de ontwikkeling van een nieuwe stijl om zich van elkaar te onderscheiden. Hun kunsten in het aanbrengen van versieringen en graveringen werd meer gedetailleerd en verfijnd. Dit bleef door omliggende landen niet onopgemerkt en al snel overschreed de roem zich uit over heel Europa; Smyrni (Izmir), Konstantinopoulos (Istanbul), de Balkan, Rusland en Egypte. Bekende gebouwen waar het marmer van Tinos is toegepast zijn Buckingham Palace in Londen en het Louvre-museum in Parijs.

Wat is marmer nu precies?

De naam is afgeleid van het Griekse woord marmaros (μαρμαρος), wat glanzende steen betekent. Marmer is feitelijk niets meer dan een steen, bestaande uit calciumcarbonaat. Calciumcarbonaat is een mineraal dat gebruikt kan worden voor diverse doeleinden, van voedingsbestanddeel tot toepassing in de geneeskunde en van artistiek gebruik tot functioneel bouwmateriaal. Het beschikt over een bijna transparante lichtval en een enorme dicht- en vastheid waardoor het een perfect decoratiemateriaal is, maar het is ook een uitstekende basis voor opzichzelfstaande kunstwerken.

Tinos wordt ook wel een openluchtmuseum van traditionele, marmeren beeldhouwwerken genoemd. Verspreid over het eiland zijn meesterwerken van lokale beeldhouwers te zien; bij de tempel van Poseidon en Amphiriti, gemeenschappelijke wasplaatsen en fonteinen. Marmergraveringen werden ook toegepast om kerken en huizen te versieren. Met name de halfronde lateien, die zich boven de ramen en deuren bevinden, zijn hiervan in ruime mate voorzien.

De dorpen Pirgos en Isternia vormen het middelpunt van de ontwikkeling van de lokale marmertechnieken. Mede door de aanwezigheid van de belangrijkste mijnen in deze omgeving. Waar landbouw voor de bewoners van Tinos de belangrijkste bron van inkomsten is, leeft de lokale bevolking in deze dorpen voor het vakmanschap van de beeldhouwkunst. Met veel liefde en toewijding worden tradities binnen families van generatie op generatie doorgegeven en garanderen zij op deze manier het voortbestaan van deze kunst.

Pirgos

Als pittoresk ergens gebruikt kan worden om een sfeer aan te geven, dan is dat voor de aanblik van het dorp Pirgos. De witte huisjes zijn veelal voorzien van marmeren decoraties en het straatbeeld is gevuld met artistieke uitingen. Niet vreemd wanneer men bedenkt dat hier een aantal kunstenaars zijn geboren, waaronder de toonaangevende beeldhouwer Giannoulis Chalepas (1851-1938). De kunstenaar had in zijn jonge jaren te maken met een moeder die hem verbood zijn artistieke uitingen vorm te geven. Zij vernielde veel van zijn beelden en zijn bekende werken zijn dan ook uit zijn latere levensjaren. Zijn huis is tegenwoordig een museum met door hem gemaakte relikwieën en beelden.

Naast dit museum bevindt zich het Panormos-museum, met een rijke schat aan interessante beeldhouwwerken. Deze zijn gemaakt door lokale kunstenaars waaronder de eerder genoemde Giannoulis Chalepas, Lazaros Sochou (1862–1911) en Georgios Vitalis (1838-1901). In Pirgos is tevens een school voor Schone Kunsten gevestigd, waar ook buitenlandse kunstenaars studeren. Aan het eind van het jaar 2005 is net buiten Pirgos een modern marmermuseum geopend. Dit museum herbergt een fascinerende tentoonstelling van de geschiedenis van marmer; van rotsblok tot eindproduct, vanaf de oudheid tot aan het heden.

Isternia

Ten zuiden van Pirgos, bevindt zich het dorp Isternia. Ook hier zijn fraaie marmerdecoraties op huizen, kerken en rondom het dorpsplein te bewonderen. Tevens is er een Museum of Fine Arts, waar men historisch belangrijke kunstwerken van diverse kunstenaars tentoon heeft gesteld. Enkele werken die hier te bezichtigen zijn die van Lazaros Vitalis (1831-1907), die een vrouwelijke buste uit marmer vorm gaf, Lazaros Lameras (1913-1998), die als eerste beeldhouwer abstracte kunstwerken vervaardigde en Lazaros Sochos (1862-1911), die een Agios Georgios reliëf maakte.